Zarządzeniem Rektora nr R/Z.0201-25/2013 z dnia 22 lipca 2013 r. w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej Wydziału Pedagogicznego, został powołany Instytut Pracy Socjalnej. Od 1 września 2013 r. Siedzibą Instytutu jest budynek Uniwersytetu Pedagogicznego na osiedlu Stalowym 17 w Krakowie.

W Instytucie prowadzone są studia pierwszego stopnia (licencjackie) z zakresu pracy socjalnej na specjalnościach: asystent rodziny oraz organizator pomocy instytucjonalnej, a także studia drugiego stopnia (magisterskie) na specjalnościach: organizator usług społecznych, praca socjalna z osobą starszą i niepełnosprawną, praca socjalna z dzieckiem i rodziną wieloproblemową, oraz koordynator pomocy postpenitencjarnej.

Kadrę Instytutu stanowią pracownicy naukowo-dydaktyczni. Uczestniczą oni aktywnie w międzynarodowych, ogólnopolskich, regionalnych konferencjach naukowych i konferencjach szkoleniowych, w celu propagowania wyników swoich badań naukowych oraz poszerzania doświadczeń naukowych, dydaktycznych i kompetencji zawodowych. Ponadto wyniki badań publikują w czasopismach naukowych, popularnonaukowych oraz o charakterze społecznym, jak również w monografiach autorskich i wieloautorskich. Pracownicy Instytutu biorą również aktywny udział w projektach społecznych, czynnie współpracują z instytucjami pomocy społecznej i organizacjami pozarządowymi dzięki czemu wzbogacają własny warsztat pracy, a także dzielą się własnym doświadczeniem z innymi.

W trosce o jakość pracy naukowej i dydaktycznej Instytut Pracy Socjalnej organizuje cykliczne konferencje naukowe. Jeszcze w ramach Instytutu Nauk o Wychowaniu ówczesna Katedra Pracy Socjalnej wspólnie ze Studenckim Kołem Naukowym Animatorów Społeczności Lokalnej w dniu 20 marca 2012 r. zorganizowała konferencję „Senior w społeczności lokalnej” w ramach ogłoszonego przez Komisję Europejską Roku 2012 – Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Poza tym w roku akademickim 2012/2013 Katedra Pracy Socjalnej zorganizowana międzynarodową, interdyscyplinarną konferencję pt. „Ekosystem w pomocy społecznej”. Wydarzenie to zgromadziło ponad 60 prelegentów głównie z Polski, Czech, Bułgarii, Słowacji, Rosji i Kanady.

Warto dodać, że Instytut Pracy Socjalnej na polu naukowym stale współpracuje z partnerami zagranicznymi, m.in.: University of Toronto w Kanadzie, Rayerson University w Kanadzie, University of Ottawa w Kanadzie, Konsulatem Generalnym RP w Toronto oraz Sofia University w Bułgarii.

Studenci Instytutu Pracy Socjalnej poza zdobywaniem wiedzy z dziedziny pracy socjalnej mają możliwość aktywnego włączania się w zadania statutowe i rozwojowe Instytutu. W tym celu podejmują aktywność wolontaryjną, a także uczestniczą w praktykach zawodowych w instytucjach pomocy społecznej, organizacjach pozarządowych, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wsparcia dziennego i innych instytucjach działających na rzecz osób i rodzin potrzebujących pomocy. Przygotowują także projekty socjalne, stanowiące istotny element przygotowania zawodowego przyszłych kadr pomocy społecznej. Głównymi odbiorcami projektów są osoby starsze, niepełnosprawne, terminalnie chore, dzieci i młodzież pochodząca ze środowisk zagrożonych, a także bezdomni i bezrobotni. Projekty realizowane na poziomie studiów pierwszego stopnia (licencjackich) i mają charakter ćwiczeniowy, treningowy. Umożliwia to studentom łączenie wiedzy teoretycznej z działaniami praktycznymi w zakresie wybranej specjalności. W momencie uruchomienia studiów drugiego stopnia (magisterskich) obszar działalności w ramach projektu socjalnego zostanie poszerzony. Ponadto studenci mają możliwość uczestnictwa w działalności Studenckiego Koła Naukowego Animatorów Społeczności Lokalnej, którego celem jest podejmowanie inicjatyw na rzecz pomocy i wsparcia środowiska lokalnego. Koło Naukowe Animatorów Społeczności Lokalnej w 2011 roku zajęło I miejsce w Konkursie Kół Naukowych zorganizowanym przez Rektora Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.